ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Η αρχή έγινε με την ταινία για τον Ζάκ Μεσρίν ήρωα των πρώτων μετεφηβικών μου χρόνων.
Ξαναδιάβασα την αυτοβιογραφία του (Το ένστικτο του θανάτου- "Ελεύθερος Τύπος") και ομολογώ ότι παρά το γεγονός ότι πολλά έχουν αλλάξει από την εποχή της πρώτης ανάγνωσης του, ένοιωσα έντονα την αμεσότητα του ρυθμού του και την χωρίς στολίδια αναπαράσταση μιας πολύ λιγότερο αποστειρωμένης εποχής, που έχει πλέον περάσει στην ιστορία.
Κάπως έτσι συνειδητοποίησα την ανάγκη μου για μιά δεύτερη ή και τρίτη ματιά σε κάποια αγαπημένα βιβλία, μιά διαδικασία που χρειαζόταν αρκετό σκάψιμο.


"Η φωτογραφία είναι ο εξορκισμός μας. Η πρωτόγονη κοινωνία είχε τις μάσκες της, η αστική κοινωνία τους καθρέφτες της, εμείς τις εικόνες μας."
Η εξαιρετική ποιότητα των αναλύσεων του Jean Baudrillard, σταθερή και ευρηματική σε όλο του το έργο, είναι παρούσα και στο δοκίμιο :H διαφάνεια του κακού (Εξάντας).
Ο Baudrillard αναδεικνύει μέσα από συγκεκριμένες ενότητες του βιβλίου του τον σύγχρονο προσομοιωμένο κόσμο, τον παραδομένο στη διαρκή ύπνωση των εικόνων, της τεχνητής νοημοσύνης, της μεταμοντέρνας αισθητικής εξαφάνισης, του σημείου μηδέν όπου η σαγήνη, ο πανάρχαιος μοχλός κάθε είδους ανθρώπινης διάκρισης, εξαφανίζεται μέσα στον κατακλυσμό των ομοιωμάτων και την ανάδυση μιας νέας υποκριτικής τέχνης, αυτής που αποσιωπά ότι οι ενέργειες και οι δράσεις μας, εξαντλούνται πλέον στον όρο, δυνητικό.
"Έτσι σήμερα υπάρχουν δύο αγορές της τέχνης. Η μία ρυθμίζεται ακόμη με βάση μία ιεραρχία των αξιών, έστω κι αν αυτές έχουν καταστεί ήδη κερδοσκοπικές. Η άλλη προσομοιάζει με τα κυμαινόμενα και ανεξέλεγκτα κεφάλαια στις χρηματαγορές, είναι μία καθαρή κερδοσκοπία μία απόλυτη σφαίρα επιρροής, δεν έχει ως φαίνεται άλλη αιτιολόγηση από το να αψηφά ακριβώς το νόμο της αξίας. Όπως η σημερινή τέχνη βρίσκεται πέραν του ωραίου και του άσχημου, έτσι και η αγορά βρίσκεται πέραν του καλού και του κακού."
Μονόδρομοι βεβαιοτήτων και κανονικοτήτων, ευφυώς και μέχρι εξαντλήσεως προβεβλημένοι μέχρι την οριστική απώλεια των δυνατοτήτων μας να αυτοκαθοριζόμαστε σε χώρους και χρόνους εχθρικούς για το καθεστώς των ψευδαισθήσεων.

Για τον Baudrillard ο σύγχρονος άνθρωπος, τείνει να απομακρυνθεί οριστικά από την πιθανότητα να μεταβληθεί κάποια στιγμή σε ένα είδος δουλοπάροικου.
Αυτή όμως η εξέλιξη που φαντάζει θετική με μιά πρώτη ματιά, δεν είναι παρά η επιβεβαίωση της αδυναμίας μας! Από τη στιγμή που το σημερινό "τηλεματικό" μοντέλο ανθρώπου δεν διαθέτει ιδία βούληση, είναι πολύ δύσκολο να αλλοτριωθεί από κάποιον άλλο άνθρωπο.
Η τεχνητή νοημοσύνη, μας "λύτρωσε" από το βάρος της αληθινής, δεν είμαστε πλέον ούτε υποκείμενα, ούτε αντικείμενα, ούτε ελεύθεροι, ούτε αλλοτριωμένοι, αλλά με σταθερά βήματα βαδίζοντες σε μιά πραγματικότητα ομοιοστασίας ανθρώπου-μηχανής.
"Από την κόλαση των άλλων, περάσαμε στην έκσταση του ίδιου. Από το καθαρτήριο της ετερότητας περάσαμε στους τεχνητούς παραδείσους της ταυτότητας."
Ίσως εδώ βρίσκεται η βαθύτερη αιτία των μετανεωτερικών, έντονα ψυχωσικών ρατσιστικών διαταραχών, που διαχέονται στον κοινωνικό ιστό μέσω της μηντιακής συλλογικής συνείδησης που εκφράζει απόλυτα το πρόταγμα της ομοιομορφίας.
Κοινωνίες ομοιόμορφες, προσδιορισμένες ως προς τα όρια των επιλογών, καθαρές όσον αφορά τις επιτρεπόμενες νοηματοδοτήσεις, αντιδράσεις και αποκλίσεις, κοινωνίες τόσο λευκές που μοιάζουν με διαφάνεια που τρέφει τις οθόνες και τις αποστειρωμένες αισθήσεις.


"Φωτιζόμαστε έτσι από όλες τις μορφές, από τις τεχνικές, τις εικόνες, την πληροφόρηση, χωρίς να μπορούμε να διαθλάσουμε αυτό το φώς και είμαστε καταδικασμένοι σε μία λευκή δραστηριότητα, σε μία λευκή κοινωνικότητα, στη λεύκανση των σωμάτων όπως και του χρήματος, του εγκεφάλου και της μνήμης, σε μία πλήρη ασηψία.
Λευκαίνεται η βία, λευκαίνεται η ιστορία, με μία γιγάντια μανούβρα αισθητικής χειρουργικής, με το πέρας της οποίας δεν υπάρχει πιά παρά μία κοινωνία και άτομα στα οποία έχει απαγορευτεί η βία και η αρνητικότητα.
Όμως ότι δεν μπορεί πια να αρνηθεί τον εαυτό του ως τέτοιο, είναι καταδικασμένο στη ριζική αβεβαιότητα και στην απροσδιόριστη προσομοίωση."
Αυτή η λευκή αποστείρωση, όπως ακριβώς συμβαίνει και στα χειρουργεία, γεννά σπάνια, ανθεκτικά κι επικίνδυνα ιογενή μικρόβια και εκρηκτικές και άρα ανορθολογικές, κοινωνικές επιδημίες. Δεν ξέρω αν συμφωνώ απόλυτα με το απόφθεγμα του Baudrillard που λέει ότι σε ένα κόσμο που παίρνει παραληρηματικό δρόμο πρέπει να υιοθετήσουμε κι εμείς μία εντελώς παραληρηματική οπτική. Το σίγουρο είναι όμως ότι πρέπει να αναπτύξουμε μία οπτική, μία δική μας κι όχι διαμεσολαβημένη οπτική, ενάντια στην αυξανόμενη προσομοίωση που κυριαρχεί σταδιακά στη ζωή μας. Μέχρι τότε, good night and good luck.