Στις 24/9/2007 ο Αντρέ Γκόρζ είχε βρεθεί νεκρός μαζί με τη γυναίκα του στο σπίτι τους στο Παρίσι. Η αυτοκτονία τους ήταν ένα είδος δεύτερου γάμου, μιά επιλογή τέλους μετά απο συμβίωση πενήνταοκτώ ετών που σημαδεύτηκε από τη σοβαρή κι ανίατη ασθένεια της Ντορίν
και τη σταδιακή απώλεια κάθε ελπίδας για ίαση.
Το βιβλίο του Γκόρζ:Γράμμα στη Ντ. (εκδόσεις ποταμός) είχε με κάποιο τρόπο προαναγγείλει,
αυτό που θα επακολουθούσε λίγους μήνες μετά την έκδοση του.
Είχα κρατήσει κάποια αποσπάσματα από το βιβλίο, τα οποία με τρυφερότητα, αγωνία και θλίψη, εκφράζουν με συγκλονιστικό τρόπο τα συναισθήματα αγάπης και συντροφικότητας του ζευγαριού, μέσα από τη ματιά του Γκόρζ.
Δεν νομίζω όμως ότι έχει νόημα να τα παραθέσω, επειδή πιστεύω ότι το βιβλίο αυτό είναι
ολόκληρο μία παράγραφος κι έτσι πρέπει να το διαβάζουμε.
Οπως είναι αναμενόμενο, η διανόηση του φιλοσοφικού στοχασμού, δεν προσφέρεται από τη φύση του έργου της, για τη δημιουργία συναισθηματικών παραστάσεων στον αναγνώστη ,
αντίστοιχων με αυτές της ποίησης και της λογοτεχνίας .
Αυτό όμως δεν σημαίνει, πως το σε πρώτη ματιά αφανές, στην πραγματικότητα απουσιάζει.
Κι εγώ έτσι σταθερά θα μπορώ να πατήσω
Μέσα στο απέραντο Διάστημα
Νικώντας κάθε πόνο στη λάμψη του προσώπου σου
Τη στιγμή που τα όνειρα πάλι προβάλλουν
Σαν αστραπές γύρω από το Δέντρο της Ζωής.
Κάρλ Μάρξ -Ερωτικά ποίηματα-εκδόσεις:Ερατώ
Το έργο του Αντρέ Γκόρζ όπως αποτυπώνεται στα βιβλία που εξέδωσε και τα άρθρα του στο
περιοδικό "Nouvel Observateur" ( το οποίο ίδρυσε το 1964 μαζί με τον Ζαν Ντανιέλ), είναι μία απεικόνιση των κοινωνικών εξελίξεων, με άξονα το παγκόσμιο μοντέλο ανάπτυξης και τις
επιπτώσεις του στην καθημερινότητα, στις εργασιακές σχέσεις, την κατανάλωση και τον
ελεύθερο χρόνο. Στα πλαίσια αυτών των θεματικών, θα αναδείξει τις εμμονές της ανάλυσης
του Μάρξ στο ζήτημα του υποκειμένου των κοινωνικών αλλαγών και θα αναζητήσει ειδικά
στα τελευταία του έργα απαντήσεις και κατευθύνσεις, για την υπέρβαση της κοινωνίας των δύο τρίτων, της αυτοματοποίησης και της επέκτασης της "νεκρής εργασίας".
Η κριτική του Γκόρζ στον Μάρξ και τους μαρξιστές εστιάζεται τόσο στην επιμονή τους για την
ιστορική αποστολή του προλεταριάτου, επιμονή που δεν προκύπτει σε καμμία περίπτωση από
το σύνολο των εμπειρικών παρατηρήσεων, αλλά συνιστά συχνά ένα αυθαίρετο συμπέρασμα,
όσο και στις μηχανιστικές λογικές, που είναι συνυπεύθυνες μαζί με τον καπιταλισμό, για τη σημερινή κατάσταση που βιώνουμε, σε σχέση με την εργασία, το περιβάλλον και τον ελεύθερο
χρόνο, την ουσία δηλαδή της ποιότητας ζωής μας.
Η κοινωνικοποίηση της εργασίας στον υπαρκτό σοσιαλισμό με τους ίδιους οργανωτικούς όρους, πειθαρχίας και αποδοτικότητας με τις ελεύθερες οικονομίες, προφανώς δεν εξάλειψε την αλλοτρίωση που γεννούν οι εργασιακές σχέσεις, αντίθετα βοήθησε στη γενίκευση της στη κοινωνία. Η αυταπάτη της σύνδεσης του αυτοματισμού με την απελευθέρωση του ανθρώπου από τα δεινά της παραγωγής, κάθε άλλο παρά δικαιώθηκε από τις σημερινές συνθήκες όπου η "ρομποτοποίηση"κομβικών παραγωγικών κλάδων, αποτελεί σημαντικό παράγοντα για το διαρκές ζητούμενο του καπιταλισμού, την κάμψη της "ανελαστικότητας" της ζωντανής εργασίας και την προσαρμογή της με απόλυτο τρόπο στις διαχειριστικές λογικές.
Η μαρξιστική αντίληψη της Ιστορίας, όπου η κίνηση της είναι ανεξάρτητη από τη συνείδηση που αποκτούν τα άτομα γι΄αυτήν μέσω των δραστηριοτήτων τους, δεν οδήγησε φυσικά τους ανθρώπους σε κάποια ξαφνική επιφοίτηση για το υπερβατικό τους έργο.
Αντίθετα οι κοινωνικές συνθήκες τους οδήγησαν σ΄αυτό που ο Γκόρζ αποκαλεί "σιωπή της
Ιστορίας", στο βιβλίο του:"Αντίο προλεταριάτο".
"Το παρόν δεν αποκτά κανένα νόημα από το μέλλον. Αυτή η σιωπή της Ιστορίας ξαναφέρνει τα άτομα στον εαυτό τους. Καθώς επιστρέφουν στην υποκειμενικότητα τους, αυτά θα πάρουν το λόγο, στο όνομα τους και μόνο. Καμμιά μελλοντική κοινωνία δεν μιλά με το στόμα τους, γιατί η κοινωνία που αποσυντίθεται μπρός στα μάτια τους, δεν εγκυμονεί καμμία άλλη."
Ο Αντρέ Γκόρζ επιμένει σε όλο το έργο του στη σημασία του ελεύθερου χρόνου ως σημαντικού
μέτρου για την ανθρώπινη ευημερία και απελευθέρωση και τη σχέση του με διαδικασίες
που ευνοούν την ανάπτυξη της δημιουργικότητας.
Στα πλαίσια αυτά συνδέει τον ελεύθερο χρόνο με το είδος των εργασιακών σχέσεων που
επικρατουν σήμερα όπου η "ευελιξία" ως επιχειρηματικό ζητούμενο, παγιώνει την κλοπή του.
Οι εργασιακές σχέσεις παλινορθώνουν τις χειρότερες μορφές καταδυνάστευσης, παγιδεύουν στους χρόνους τους, αδρανοποιούν και εκμεταλλεύονται τους εργαζόμενους, ενώ παράλληλα
τους εξαναγκάζουν σε μεταξύ τους ανταγωνισμό, με έπαθλο απλά την επιβίωση τους.
Πέρα από την προσφορά και τη ζήτηση της εργασίας, η κατάσταση αυτή εγγυάται και μιά συγκεκριμένη χρονικότητα, την οποία θα ανέτρεπε για παράδειγμα το μοίρασμα της εργασίας
σε όλους. Μιά συγκεκριμένη χρονικότητα που διοχετεύει τον λιγοστό ελεύθερο χρόνο, σχεδόν αποκλειστικά στην κατανάλωση.
Οι καταναλωτικές συνήθειες, έχουν προφανώς διαστάσεις που ξεπερνούν την άμεση λογική του κέρδους, δημιουργώντας την υποδομή αποδοχής ενός τρόπου ζωής.
Η κατανάλωση είναι ένας χώρος συμβολικών ανταλλαγών, όπου δεν αγοράζουμε απλά κάποια
προϊόντα, αλλά αγοράζουμε παράλληλα την έννοια των προϊόντων αυτών, την εικόνα τους ως μια σημαντική εμπειρία , που η άθροιση της μέσω της επανάληψης των αγορών, συνιστά πλέον την ταυτότητα μας.
Ο Γκόρζ μέσα από όλο του το έργο, αναζητά την έξοδο από τις αφόρητες εκμεταλλευτικές
κοινωνίες της εποχής μας μία έξοδο με όρους κινηματικούς, που θα αντανακλάται στηνμέτρου για την ανθρώπινη ευημερία και απελευθέρωση και τη σχέση του με διαδικασίες
που ευνοούν την ανάπτυξη της δημιουργικότητας.
Στα πλαίσια αυτά συνδέει τον ελεύθερο χρόνο με το είδος των εργασιακών σχέσεων που
επικρατουν σήμερα όπου η "ευελιξία" ως επιχειρηματικό ζητούμενο, παγιώνει την κλοπή του.
Οι εργασιακές σχέσεις παλινορθώνουν τις χειρότερες μορφές καταδυνάστευσης, παγιδεύουν στους χρόνους τους, αδρανοποιούν και εκμεταλλεύονται τους εργαζόμενους, ενώ παράλληλα
τους εξαναγκάζουν σε μεταξύ τους ανταγωνισμό, με έπαθλο απλά την επιβίωση τους.
Πέρα από την προσφορά και τη ζήτηση της εργασίας, η κατάσταση αυτή εγγυάται και μιά συγκεκριμένη χρονικότητα, την οποία θα ανέτρεπε για παράδειγμα το μοίρασμα της εργασίας
σε όλους. Μιά συγκεκριμένη χρονικότητα που διοχετεύει τον λιγοστό ελεύθερο χρόνο, σχεδόν αποκλειστικά στην κατανάλωση.
Οι καταναλωτικές συνήθειες, έχουν προφανώς διαστάσεις που ξεπερνούν την άμεση λογική του κέρδους, δημιουργώντας την υποδομή αποδοχής ενός τρόπου ζωής.
Η κατανάλωση είναι ένας χώρος συμβολικών ανταλλαγών, όπου δεν αγοράζουμε απλά κάποια
προϊόντα, αλλά αγοράζουμε παράλληλα την έννοια των προϊόντων αυτών, την εικόνα τους ως μια σημαντική εμπειρία , που η άθροιση της μέσω της επανάληψης των αγορών, συνιστά πλέον την ταυτότητα μας.
Ο Γκόρζ μέσα από όλο του το έργο, αναζητά την έξοδο από τις αφόρητες εκμεταλλευτικές
καθημερινότητα, στις εργασιακές σχέσεις και το περιβάλλον, αποτρέποντας παράλληλα την επικράτηση μέσω μιας επιστήμης υποταγμένης στις διαχειριστικές καθεστωτικές λογικές, ενός
ακραίου τεχνοφασισμού. Η υπέρβαση της δεδομένης "κοινωνίας της εργασίας", όπως αυτή δημιουργήθηκε από τα ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία των αναδιαρθρώσεων του κεφαλαίου,
παραμένει το τελικό ζητούμενο, το οριακό διακύβευμα.
Παράλληλα δεν υποκύπτει σε λογικές μηδενισμού, καθώς πιστεύει ότι οι αλλαγές στην κοινωνική δυναμική, έχουν συντελεσθεί ήδη και θα εξακολουθήσουν να ενισχύονται σε βάση
καθημερινή, χρειάζεται όμως η αποτελεσματική εγγραφή τους στο δημόσιο χώρο, η συνεκτική τους αποτύπωση σε πολιτικά προγράμματα και συλλογικές δράσεις.
Στην αντίθετη περίπτωση, οι κάτοχοι της εξουσίας θα τις υποβαθμίζουν πάντα , με τη χρήση
χαρακτηρισμών που θα τις προσδιορίζουν ως περιθωριακές κι εκκεντρικές.
ΑΝΤΡΕ ΓΚΟΡΖ-ΕΧΟΥΝ ΕΚΔΟΘΕΙ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Οικολογία και πολιτική (Λιβάνης)
Οι δρόμοι του παραδείσου (Κομμούνα)
Καπιταλισμός σοσιαλισμός οικολογία (Εναλλακτικές Εκδόσεις)
Η αθλιότητα του σήμερα και η προοπτική για το αύριο (Λιβάνης)
Μεταρρύθμιση και επανάσταση (Γράμματα)
Αντίο προλεταριάτο (νέα σκέψη)